Từ ngày 1.1.2016, Luật Bảo hiểm xã hội (BHXH) sửa đổi quy định tăng mức đóng BHXH trên tổng mức lương, phụ cấp được áp dụng và từ ngày 1.1.2018 sẽ đóng trên tổng thu nhập. Các quy định mới này không chỉ khiến doanh nghiệp (DN) lo lắng thêm gánh nặng chi phí, mà người lao động (NLĐ) cũng sợ ảnh hưởng đến thu nhập của mình. Tuy nhiên, đại diện Bộ LĐTBXH khẳng định những khó khăn chỉ là trước mắt và có thể tính đến phương án dãn lộ trình đóng BHXH theo mức mới nếu DN gặp khó.
Chỉ khó khăn trước mắt
Trao đổi bên lề hội nghị tổng kết công tác năm 2015 ngành LĐTBXH, bà Trần Thị Thúy Nga – Vụ trưởng Vụ BHXH (Bộ LĐTBXH) – chia sẻ gánh nặng của DN khi quy định mức đóng BHXH được áp dụng trên mức mới và đồng ý quan điểm hiện rất nhiều NLĐ tỏ ra lo lắng mức đóng cao khiến thu nhập giảm, trong khi nhiều NLĐ quá khó khăn không thể đợi được hưởng lương hưu. Tuy nhiên cũng theo bà Nga, tất cả những khoản tính đóng BHXH đều được xác định trước, do đó DN sẽ không bị biến động mạnh. Các khoản phổ biến tại DN hiện nay như ăn giữa ca, hỗ trợ đi lại, điện thoại,… không được cộng vào phụ cấp theo quy định mới. Đối với NLĐ, có thể trước mắt cảm thấy khó khăn vì bị giảm thu nhập hằng tháng nhưng khi về hưu và những trường hợp thai sản mới thấy hết giá trị của quy định mới.
Về trường hợp DN gặp khó có thể “né” phụ cấp sang các loại khác, bà Nga cho biết: “Chúng ta phải nâng cao công tác thanh tra, kiểm tra và đặc biệt năm 2016, BHXH có thêm cả kỹ năng thanh tra việc đóng. Khi đó, những khoản thuộc về phụ cấp được xác định từ trước nhưng DN né sang các điểm khác sẽ bị phát hiện ra”. Ngoài ra, trong Luật BHXH năm 2014 có rất nhiều cơ chế để giám sát và liên thông với nhau. Ví dụ, khi thành lập DN, cơ quan thành lập DN cung cấp thông tin cho cơ quan BHXH. Sau 6 tháng, cơ quan lao động của địa phương phải cung cấp thông tin cho BHXH về việc vào- ra của lao động để kiểm soát. Một cơ chế mới nữa trong luật BHXH hiện nay là rất nhiều DN lạm dụng tiền đóng BHXH của NLĐ thay vì phải đi vay ngân hàng với lãi suất cao, Luật BHXH năm 2014 theo đó nâng lên 2 lần lãi suất trên cơ sở số tiền chậm cũng như thời gian chậm đóng, thậm chí trốn đóng BHXH được quy định là tội phạm hình sự.
Có thể dãn lộ trình
“Quy định đóng BHXH trên tổng mức lương và phụ cấp vẫn có hiệu lực vào ngày 1.1.2016, tuy nhiên việc đóng BHXH trên tổng thu nhập, dự kiến thực hiện từ 1.1.2018 có thể dãn thêm thời gian để giảm khó khăn cho DN vì phải thực hiện dồn dập trong 3 năm sẽ làm giảm tính cạnh tranh của DN” – Thứ trưởng Bộ LĐTBXH Phạm Minh Huân trao đổi với PV Báo Lao Động chiều 27.12 xung quanh các quy định đóng BHXH mới. Về sự chậm trễ trong việc ban hành thông tư hướng dẫn luật, ông Huân cho rằng một trong những nguyên nhân chính là do thời gian qua chưa thống nhất được cách tính các khoản phụ cấp, trước mắt có thể ban hành các hướng dẫn tạm thời. “Đến ngày 1.1.2016, nếu hệ thống văn bản pháp luật chưa đồng bộ, việc đóng BHXH có thể tính theo mức hiện hành (tính theo lương cơ bản), mức thu không thấp hơn mức lương tối thiểu; sau đó khi chính thức ban hành thông tư hướng dẫn sẽ tính lại, nếu DN nộp thừa sẽ trừ vào khoản thu các tháng tiếp theo” – ông Huân cho hay.
Trao đổi về lộ trình đóng BHXH trên tổng thu nhập thực hiện từ 1.1.2018, ông Huân cho biết trong quá trình thực thi luật, bộ tham khảo, lắng nghe ý kiến DN và sẽ nghiên cứu thêm thực tiễn triển khai. Ông cho rằng DN mỗi năm đều tăng lương cơ bản theo lộ trình đã gặp không ít khó khăn, do đó việc thực hiện đóng BHXH trên tổng thu nhập có thể được dãn tiến độ. “NLĐ sẽ được hưởng mức lương cao hơn khi về hưu khi nâng mức đóng BHXH theo cách tính mới, nhưng DN sẽ khó khăn khi chịu mức tăng chi phí, làm giảm tính cạnh tranh. Do đó, Bộ LĐTBXH sẽ tiếp tục lấy ý kiến đại diện các hiệp hội DN để đánh giá tác động của chính sách này, trong trường hợp khó khăn có thể dãn lộ trình” – ông Huân nói.
Doanh nghiệp lo lắng chi phí bị phình to
Ông Nguyễn Đức Đăng – Giám đốc Cty CP giày Đông Anh: “Nếu Chính phủ tiếp tục yêu cầu tăng lương, tăng mức đóng BHXH, đa phần các DN đều sẽ lao đao bởi chi phí bỏ ra cao nhưng đơn giá không tăng hoặc tăng không đáng kể. Tuy nhiên, trong bối cảnh khó khăn hiện nay, Cty vẫn luôn cố gắng trả lương đầy đủ, đóng góp các khoản phúc lợi xã hội cao để NLĐ yên tâm làm việc, đồng hành cùng DN, vượt qua giai đoạn gay go hiện nay”.
Ông Phạm Trung Hiếu – Giám đốc Cty TNHH Trang trí nội thất An Phú: “Với cách tính BHXH mới, NLĐ sẽ được hưởng lợi bởi mức đóng càng cao, mức hưởng lương hưu sau này càng nhiều. Tuy nhiên, điều này có tác động không nhỏ đến bản thân DN bởi điều này vô tình khiến chi phí bị phình to, cơ cấu sản xuất, tìm đầu ra sản phẩm bị ảnh hưởng. Tuy nhiên việc tăng lương, mức đóng bảo hiểm không làm ảnh hưởng đến thưởng tết hay các khoản phụ cấp khác của NLĐ, bởi tiền thưởng tết được trích lập dựa trên kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh buôn bán trong năm 2015, chứ không phải ngân quỹ trả lương ngay từ đầu năm 2016”. Khánh Linh ghi
Giám sát chặt việc đóng BHXH cho người lao động
Phó Chủ tịch Tổng LĐLĐVN Mai Đức Chính cho biết, đến ngày 1.1.2016 – thời điểm thực hiện cách đóng BHXH mới dựa trên mức lương và phụ cấp ghi trong HĐLĐ – mà Bộ LĐTBXH chưa có thông tư hướng dẫn cụ thể, Bộ LĐTBXH sẽ quyết định việc đóng BHXH có thể tạm thời theo mức hiện hành (tính theo lương cơ bản), mức thu không thấp hơn lương tối thiểu. Vấn đề đóng BHXH theo mức hiện hành chỉ là biện pháp tạm thời, sau khi Bộ LĐTBXH có thông tư hướng dẫn cụ thể, các DN sẽ phải nộp bổ sung khoản chênh lệch. Do đó, theo tôi quyền lợi về BHXH của NLĐ không bị ảnh hưởng. Tổng LĐLĐVN sẽ chỉ đạo các cấp CĐ giám sát việc DN thực hiện việc đóng BHXH cho NLĐ theo quy định mới, nếu phát hiện ra điều “bất thường” phải có ý kiến với lãnh đạo DN, cùng họ tháo gỡ khúc mắc và nếu họ trây ỳ không thực hiện phải báo cáo ngay với CĐ cấp trên để có biện pháp giải quyết… nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của NLĐ. V.Lâm ghi
